Page 40 - ทางรถไฟทหาร

5-2

่
ขบวนรถที่แล่นมาตามรางมุ่งหน้าเข้าสู่หัวประแจกอนแล้วจึงไปถึงรางหัวตะเฆ่ เราเรียก
ทิศทางนี้ว่าหน้าหัวประแจ (Facing switch) เพราะหัวขบวนรถวิ่งเข้าหารางตัวตะเฆ่หากขบวนรถแล่นในทิศ

ิ
ทางตรงข้ามแล้ว เราเรียกทศทางนั้นว่าหลังหัวประแจ (Trailing switch) ในทางรถไฟชนิดทางคู่นั้นมักจะนิยม
ใช้ทางหลีกให้เป็นชนิดหลังหัวประแจทั้งสิ้น หมายความว่าจะต้องให้ขบวนรถแล่นเลยหัวประแจไปข้างหน้า

เสียก่อนแล้วจึงถอยหลังมาเข้าหัวประแจ ทั้งนี้เพราะเป็นการช่วยมิให้รถเกิดการตกรางได้ง่ายเนื่องจากเวลารถ
เข้าทางหลีก จะต้องถอยหลังเข้าซึ่งต้องลดความเร็วและระมัดระวังอยู่แล้วเป็นการลดอันตรายได้มาก

4. ประแจทางหลีก (Turnout switch)

4.1 คำจำกัดความ
ประแจทางหลีกหมายถึงเครื่องประกอบของทางรถไฟที่จะบังคับให้รถหรือขบวนรถวิ่งออก

ี
จากทางหนึ่งไปสู่อกทางหนึ่งได้
4.2 ชนิดของประแจทางหลีก

ประแจทางหลีก ตามมาตรฐานของการรถไฟที่มีใช้อยู่ในปัจจุบันนี้ มีอยู่หลายชนิด ดังนี้
4.2.1 ประแจธรรมดา 1 : 10 , 1 : 8 (Simple turnout) คือประแจที่มี 2 รางลิ้นและ

1 รางหัวตะเฆ่ ทำให้รถวิ่งไปในทางตรงหรือทางหนึ่งได้

4.2.2 ประแจ (Single slip ประแจสองเครื่องซอนกัน) 1 : 10 , 1 : 8
้
4.2.3 ประแจ (Double slip ประแจสี่ทาง) 1 : 10 , 1 : 8

4.2.4 ประแจโค้งคู่ (Double curve turnout) มีมุมต่าง ๆ แล้วแต่การวางแผนผัง
4.2.5 ประแจ (Double cross over) ส่วนมากมีมุมขนาด 1 : 10

การเรียกประแจขนาด 1 : 10 หรือ 1 : 8 นั้น หมายความว่าเรากล่าวถึงเมอทาง 2 ทางมา
ื่
บรรจบหรือตัดกันแล้วนั้นแยกออกจากกันอย่างไร เป็นต้นว่าประแจขนาด 1 : 10 ย่อมหมายถึงตัวเราวัดจาก
ศูนย์กลางประแจผ่านไปทางหัวตะเฆ่ตามแนวทางเป็นระยะ 10.00 เมตร แล้วหาระยะฉากจากแนวตรงไปยัง

ี่
ทางแยก ถ้าวัดได้ 1.00 เมตร ก็จะเป็นศูนย์กลางทางแยกพอดี หรือหมายความถึงหัวตะเฆ่ทใช้มีความยาวเป็น
10 เท่าของความกว้างของโคนหัวตะเฆ่กได้ ในทำนองเดียวกันสำหรับประแจ 1 : 8 ก็เหมือนกัน
็
4.3 ส่วนประกอบที่สำคัญของเครื่องประแจ

เครื่องประแจแบ่งออกได้เป็นส่วนสำคัญ ๆ 3 ส่วนคือ.-

4.3.1 เครื่องรางลิ้น (Switch)

ั
หรืออาจจะเรียกตามศพท์สามัญ ๆ ก็ได้ว่าส่วนหัวหลีก หมายถึงเครื่องรางที่จะทำให้
รถวิ่งทางหนึ่งไปสู่อกทางหนึ่งได้จึงประกอบด้วยส่วนสำคัญดังต่อไปนี้ (ดูรูปสังเขปในผนวกที่ 1 ประกอบ)
ี